Czytanie nut

Proces czytania zapisu fortepianowego jest złożony. Biegłe wykonanie wymaga wielu szczególnych umiejętności, związanych z pracą oczu i spostrzeganiem. Wymaga też dużej koncentracji i podzielności uwagi, zaangażowania pamięci, dobrej korelacji wzrokowo-słuchowo-ruchowej oraz wyczuwania odległości na klawiaturze.

Płynne wykonanie zapisu muzycznego a vista nie nastręcza wielkich trudności skrzypkowi czy klarneciście, gdyż tekst nutowy dla tych instrumentów mieści się na jednej pięciolinii, a praca oczu podczas jego realizacji przypomina czytanie tekstu słownego. Inaczej jest w przypadku pianisty. Musi on obserwować i realizować równocześnie dwoma rękoma nuty na dwóch pięcioliniach. Porównajmy czytanie nut fortepianowych i czytanie tekstu słownego – zapis słowny mieści się zazwyczaj w paśmie o szerokości 0,5–1 cm, podczas gdy szerokość zapisu fortepianowego wynosi najczęściej 4–6 cm. Liter jest dwadzieścia kilka, a znaków muzycznych, określających realizację utworu, na które musi reagować pianista, chcąc z sensem odtworzyć utwór, kilka tysięcy (określenia wysokości, rytmu, agogiki, dynamiki, artykulacji). Wszystkie te znaki mózg musi uporządkować, korzystając z posiadanej wiedzy i doświadczeń grającego i złożyć w logiczne całości – struktury brzmieniowe, a następnie „przełożyć” na odpowiednie ruchy. Dopiero wtedy może nastąpić realizacja wykonania. W przypadku zapisu fortepianowego trudność stanowi nie tylko szerokie pasmo czytania, wymagające umiejętności obserwowania szerszej przestrzeni, ale również konieczność spostrzegania i realizowania zapisu równocześnie w dwóch wymiarach – pionowym i poziomym. Mózg pracuje tu wielotorowo – rejestruje i przetwarza symultanicznie różny dla obu rąk tekst, a ponieważ wykonanie utworu przebiega w ściśle określonym czasie, musi błyskawicznie dokonywać analizy i syntezy spostrzeżeń. Niezbędna jest tu duża podzielność uwagi i dobra koordynacja czynności obu rąk. Aby gra była płynna, grający musi mieć stały kontakt z nutami, do czego potrzebna jest dobra orientacja na klawiaturze bez pomocy wzroku. Musi też odbierać tekst pewnymi całościami i stale wybiegać wzrokiem do przodu, zapamiętując fragment, który ma za chwilę zabrzmieć. Pełna percepcja i przekazanie sensu dzieła muzycznego są możliwe tylko dzięki połączeniu w świadomości grającego treści aktualnie brzmiących z tymi, które właśnie przebrzmiały oraz tymi, które mają za chwilę nastąpić.

na podstawie: J. Adamowski - "Gra a vista na fortepianie".

WPISY O PODOBNEJ TEMATYCE

 Nuty i klawisze   Znaki chromatyczne